Hieronder, na de samenvatting, de links naar presentatie en paper van mijn bijdrage aan het symposium over agency van leraren op de Onderwijs Research Dagen 2007. Daaronder (klik verder) de samenvatting.
Paper: https://mvanmartijn.eu/CLOUD/owncloud/index.php/s/kydMeSOcVYHOmdW
Presentatie:
Samenvatting
Onlangs nog werden leraren in Nederland door het ministerie uitgedaagd om actief deel te nemen aan schoolontwikkeling (Snoek, 2014). Inmiddels zijn er verschillende initiatieven gestart om de professionele verantwoordelijkheid en gevoel van eigenaarschap van leraren voor het onderwijs en leren te versterken (Ministerie van OCW, 2011). In dit paper beschrijf ik een groep leraren die samen richting gaven aan hun professionele ontwikkeling door een ander traject te kiezen dan de rest van hun team. Terwijl hun collega’s op schoolniveau getraind werden in het differentiëren in de klas, wilden de leraren in deze case study meer dan slechts weer aandacht besteden aan didactische vaardigheden.
Geïnspireerd door de ‘change laboratoria’ van Engeström (Sannino, 2010) werkte de groep aan, wat zij noemden, het organiseren van ‘ongedwongen momenten’ met leerlingen om het wederzijdse begrip tussen leraar en leerlingen en leerlingen onderling te verbeteren. In drie sessies van twee uur ontwikkelde de groep een vakoverstijgend thematisch project voor de leerlingen onder leiding van de auteur. Met behulp van concepten en instrumenten uit de cultuurhistorische activiteitstheorie (CHAT) en het ontwikkelingsgericht basisonderwijs (OGO) analyseerde de groep het activiteitssysteem waarbinnen ze zich bevonden en creëerde ze tegelijkertijd mogelijkheden het te veranderen.
De sessies van het schoolontwikkellab zijn op video opgenomen en samen met de ontwikkelde materialen geanalyseerd. Een jaar na het project is één van de leraren, de teamleider, geïnterviewd. In de analyse van het ontwikkelingsgerichte proces is gebruikt gemaakt van de ‘sequence of learning actions in an expansive learning cycle’ van Engeström en Sannino (2010), waarbij gekeken werd in hoeverre er sprake was van boundary crossing (Akkerman en Bakker, 2011).
Ik concludeer dat de leraren in de groep gewerkt hebben aan een object dat de grens van hun dagelijkse eigen praktijk voorbij ging. In een activiteit gericht op een gedeeld ideaal hebben de leraren materialen ontwikkeld die in potentie de praktijk van de school zouden kunnen veranderen. Bovendien heeft dit proces van expansief leren hun individuele agency versterkt (Engeström in Kadri & Roth, 2015).