Tijdens het eindinterview met K. zegt ze vaak ‘gezellig’. Het interview is in de ‘lounge-hoek’ van de lerarenkamer. Op een makkelijke bank aan een tafel, met uitzicht op de leerlingen die op hun fietsen naar huis vertrekken, spreek ik K. over hoe zij terugkijkt op de pilot van het schoolontwikkellab. Eén van leerlingen staart wel tien seconden naar haar en rijdt dan zwaaiend weg. Meteen daarna beging K. over hoe gezellig die klas was tijdens het project dat we in het schoolontwikkellab aan werkten. Als het lab ergens toe heeft geleid is het wel in beter en informeler contact met de leerlingen op school. 16 maanden eerder was dat precies zoals het ‘object’ van het project omschreven werd.
Je zou dus kunnen zeggen dat de pilot van het schoolontwikkellab geslaagd is. Voor een deel klopt dat, maar het doel voor mij van de pilot was om ook te zien of de werkwijze tot ‘agency’ van de docenten leidt. Daarop een antwoord vinden is nog niet zo eenvoudig. Niet alleen is agency een lastig te vatten concept, ook een pilot van drie bijeenkomsten is wat beperkt. In een korte paper voor een conferentie heb ik mijn analyse daarover opgeschreven (en voor een deel ook al in een hoofdstuk van Het Alternatief II). Puntsgewijs hieronder wat ik ervan geleerd heb.
- een schoolontwikkellab van drie bijeenkomsten is te kort om duurzame resultaten te boeken. Zes bijeenkomsten (zoals Engeström en Sannino ook zeggen) lijkt het minimum;
- een schoolontwikkellab helpt wel om (kritische) leraren voorbij hun frustraties aan onderwijs waar ze (wel) achter staan te laten werken;
- agency is niet alleen te zien in het handelen, maar ook in het niet handelen: leraren die niet meedoen, of ontslag nemen, nemen ook hun ruimte;
- de tools van ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) zijn te gebruiken in het v.o., vooral de doelencirkel is behulpzaam;
- in je eentje een lab leiden en onderzoeken is lastig. Praktisch, omdat je dataverzamelt een een proces tegelijk moet leiden, maar ook inhoudelijk is een tweede perspectief zeer aan te raden
Dus Meester! is klaar voor een tweede stap, welke scholen willen die stap naar een schoolontwikkellab met mij zetten?